دسترسی عادلانه به خدمات تشخیص و درمان سرطان یک چالش مهم در بسیاری از کشورها، از جمله ایران است. در ایران، سرطان یکی از علل اصلی مرگ و میر است و نیازمندی‌های درمانی زیادی دارد. در ادامه به برخی از مسائل مربوط به دسترسی عادلانه به خدمات تشخیص و درمان سرطان در ایران خواهیم پرداخت.
۱. اطلاعات و آموزش: دسترسی به اطلاعات صحیح و آموزش درباره سرطان برای جامعه عمومی بسیار مهم است. ارتقای آگاهی مردم درباره علایم، پیشگیری و درمان سرطان می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان موثر کمک کند. بنابراین، نیاز به توسعه برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی جامع درباره سرطان وجود دارد.
۲. تشخیص زودهنگام: تشخیص زودهنگام سرطان باعث افزایش شانس درمان موفقیت آمیز آن می‌شود. برای توسعه زیرساخت های سرطان، سه نوع مرکز در ایران درنظر گرفته شده است، مراکز تیپ یک، تیپ دو و تیپ سه؛ که مراکز تیپ یک به ارائه خدمات تشخیص زودهنگام سرطان می پردازند، مراکز تیپ دو، مراکز درمان سرطان شامل رادیوتراپی و شیمی درمانی بوده و مراکز تیپ سه نیز مراکز جامع سرطان هستند.
۳. تأمین تجهیزات و فناوری‌های پزشکی: دسترسی به تجهیزات و فناوری‌های پزشکی مناسب و جدید برای تشخیص و درمان سرطان بسیار حائز اهمیت است. تأمین این تجهیزات و فناوری‌ها و به‌روزرسانی آنها در مراکز بهداشتی و درمانی ایران، از جمله بیمارستان‌ها و مراکز تخصصی سرطان، ضروری است.
۴. برابری در دسترسی: در راستای برنامه پوشش همگانی سلامت، برای دسترسی عادلانه مردم به خدمات تشخیصی و درمانی بیماری سرطان،از سال ۹۳، برنامه ای تحت عنوان “برنامه آمایش سرزمینی سرطان” طراحی شده که به تدوین دو سند مهم به نام “سند توسعه شبکه ملی مراقبت سرطان” و “سند توسعه نیروی انسانی حوزه سرطان” انجامیده است.
۵. تامین مالی: برای دسترسی عادلانه به خدمات تشخیص و درمان سرطان، تأمین مالی مناسب بسیار مهم است. دولت و نظام سلامت باید سیاست‌ها و برنامه‌هایی را اجرا کنند که همه افراد بتوانند به صورت مالی قادر به دسترسی به خدمات مرتبط با سرطان باشند. خوشبختانه در مراکز دولتی، خدمات درمانی اعم از شیمی درمانی و رادیوتراپی به صورت رایگان به بیماران ارائه می شود، از سویی، پرداختی از جیب مردم برای خرید داروهای شیمی درمانی، ۱۵ تا ۲۰ درصد است و این موضوع باعث می شود، بیمارانی که در بخش دولتی خدمت را دریافت می کنند، از حفاظت مالی نسبتا خوبی برخوردار باشند. در مورد خدمات جراحی سرطان نیز با توجه به اینکه این خدمات در زمره خدمات بستری طبقه بندی می شوند، بیماران کمتر از ۱۰ درصد هزینه را پرداخت می کنند. با این حال به این دلیل که زیرساخت های مورد نیاز برای تشخیص و درمان سرطان در کشور کافی نیستند و یا به صورت عادلانه توزیع نشده اند، بسیاری از خانواده ها، پس از ابتلا به سرطان دچار هزینه های کمرشکن یا کاتاستروفیک می شوند.
دسترسی عادلانه به خدمات تشخیص و درمان سرطان در ایران یک چالش سیستمی است که نیازمند همکاری بین دولت، نظام سلامت، مراکز درمانی، جامعه علمی و جامعه مدنی است. تلاش مشترک برای بهبود زیرساخت‌ها، تأمین منابع مالی، آموزش و ارتقای آگاهی عمومی و اجرای سیاست‌های مناسب می‌تواند به دسترسی بهتر و عادلانه‌تر به خدمات مرتبط با سرطان در ایران منجر شود.
