تیرویید یکی از بزرگترین ارگان های درون ریز بدن انسان است که وزنی حدود ۱۰ تا ۲۰ گرم و اندازه ای حدود ۵*۵ سانتی متر دارد. غده تیرویید در قسمت جلو و مرکزی گردن قرار گرفته است و از ۲ لوب تشکیل شده که توسط بخشی مرکزی به نام ایسموس به هم متصل شده اند. غده تیرویید دارای خونرسانی بسیاز غنی است و به دلیل مجاورت با ارگان های مهمی از جمله مری، نای و حنجره، می توان گفت که در بخشی حساس از گردن قرار دارد. 

سرطان در غده تیرویید به دلیل مجاورت با ارگان های گفته شده و گسترش به آئها می تواند  بیمار  را دچار علایم آزار دهنده ای از جمله اختلال در بلع، تنگی نفس، گرفتگی صدا و کاهش وزن کند. سیستم خونرسانی و گردش لنفاوی غنی غده تیرویید  باعث شده است سرطان در این غده تمایل زیادی به متاستاز ار طریق خون و گردش لنفاوی داشته باشد. شیوع کنسر تیرویید در بسیاری از کشورها به دلیل دسترسی بیشتر به سونوگرافی به عنوان مهم ترین ابزار تشخیصی، افزایش داشته است در حالی که میزان مرگ و میر به دنبال این نوع سرطان به دلیل درمان های مناسب هنوز در حد پایین قرار دارد.

میزان بروز کنسر تیرویید در خانم ها بیشتر از اقایان و بیشترین شیوع آن بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است. سابقه خانوادگی در بستگان درجه یک و ارتباط با پرتوهای یونیزان در کودکی از جمله عوامل خطر مهم سرطان تیروئید است. در بیماران با علایم سرطان تیرویید انجام تست آزمایشگاهی تیرویید لازم است. انجام سونوگرافی و نمونه برداری سوزنی از بافت  غیر طبیعی تیرویید به عنوان اقدام اولیه استاندارد برای تشخیص، لازم است. سی تس اسکن و انجام ام آر آی و اسکن رادیواکتیو به  صلاحدید پزشک برای بررسی میزان گسترش بیماری بعد از تشخیص قابل انجام است. 

سرطان تیرویید دارای انواع مختلفی از جمله پاپیلاری، فولیکولار، مدولاری و آنابلاستیک است که هر کدام دارای ویژگی های پاتولوژیک خاص خود هستند. از جمله شایع ترین سرطان های تیرویید، نوع پاپیلاری است که پاسخ مناسبی به درمان از جمله جراحی و ید درمانی می دهد. سرطان آنابلاستیک تیرویید، تهاجمی ترین ترین نوع سرطان تیرویید است  که سلول هاس سرطانی سرعت رشد بسیار زیادی داشته و به درمان با ید پاسخ نمی دهند و اغلب نیاز به شیمی درمانی دارند. این نوع سرطان شیوع کمی داشته اما مرگ و میر زیادی یه دلیل مقاومت به درمان و گسترش سریع بیماری  دارد. سرطان مدولاری تیرویید اغلب همراه با نشانگان های خانوادگی همراه است و حدود ۱ تا ۲ درصد کل سرطان های تیرویید را شامل می شود. 

انواع درمان های قابل استفاده برای تیرویید شامل جراحی، ید درمانی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است که از هر کدام با توجه نوع پاتولوژی سرطان، میزان گسترش، سن و وضعیت بالینی بیمار، می توان استفاده کرد. جراحی در صورت قابل انجام بودن یکی از اصلی ترین درمان هاست که با خارج  کردن قسمتی از بافت تیرویید یا در بیشتر موارد تمام آن انجام می شود. ید درمانی در صورت نیاز بنا بر میزان گسترش بیماری، در سرطان های پاپیلاری و فولیکولار قابل انجام است. کنسر های مدولاری و آنابلاستیک به درمان ید پاسخ نمی دهند. رادیوتراپی نیز جهت باقی مانده بافت تیرویید پس از جراحی یا مراحل بالا بیماری قابل انجام است.

برای پیشگیری اولیه مهم ترین مورد اصلاح کمبود ید است. کاهش مصرف دخانیات و الکل نیز موثر خواهد بود. درپیشگیری ثانویه کم کاری مادرزادی تیروئید و کم کاری و پرکاری تحت بالینی تیروئید دارای اهمیت هستند که باید غربالگری به وسیله سونوگرافی و اندازه گیری کلسی تونین در مبتلایان به گواتر ندولر انجام شود. اندازه گیری کلسی تونین در افراد خانواده بیمار می تواند در زمینه ی پیشگیری سطح دو برای سرطان مدولری تیروئید به کار رود. غربالگری بیماری های تیروئید در حاملگی به ویژه در افراد با علایم خطر بسیار سودمند است. برای پیشگیری سطح سوم از مصرف دوزهای بالای لووتیروکسین، به ویژه در سالمندان باید اجتناب کرد. هم چنین تشخیص، درمان و مراقبت های صحیح تمام بیماران دارای سرطان تیروئید از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری می نماید.

دکتر امین رحمانی

دستیار رادیوانکولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی