سرطان ریه دومین سرطان شایع در جهان(۲.۲ میلیون مورد جدید در سال ۲۰۲۰) پس از سرطان پستان بوده و با بیش از ۸۰ درصد مرگ و میر به ازای هر مورد، کشنده ترین سرطان نیز هست. خطر ابتلا به سرطان ریه عمدتاً تابعی از سن بالا همراه با سابقه زیاد سیگار کشیدن است. این بیماری در مردان بیشتر از زنان و در افراد دارای وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین شایع تر است. سیگار به عنوان عامل اصلی ایجاد سرطان ریه از سال ۱۹۶۴ شناخته می شود. دیگر عوامل خطر مهم سرطان ریه سابقه خانوادگی، قرار گرفتن در معرض دود دخانیات، پرتوهای یونیزان (چه شغلی و چه درمانی) و برخی عوامل موجود در برخی خانه ها همچون رادون و آزبست است. نوع کمتر شایع ولی کشنده تر سرطان ریه، سرطان سلول کوچک است که در این مقاله به آن نمی پردازیم.
برای پیشگیری از ایجاد سرطان ریه تنها توصیه تایید شده دوری از عوامل خطر آن است: سیگار و پیپ کشیدن و یا در معرض دود آن بودن، عفونت HIV، عوامل خطرزای محیطی که در بالا ذکر شد و مکمل های بتاکاروتن در افراد با تدخین زیاد. هنوز مشخص نیست که آیا رژیم غذایی یا فعالیت بدنی در ایجاد سرطان ریه نقش دارد یا خیر. مکمل های ویتامین E نیز تاثیری در کاهش آن ندارند.
از سی تی اسکن با دوز پایین می توان برای غربالگری سرطان ریه در افرادی که سابقه مصرف زیاد دخانیات دارند استفاده کرد. دانشمندان در تلاشند تا از آزمایش‌های خلط و خون برای یافتن سلول‌های تومورال یا آثار آنها در مراحل اولیه ایجاد سرطان استفاده کنند. یادگیری ماشینی، روشی است که به رایانه ها اجازه می دهد یاد بگیرند که چگونه نتایج خاصی را پیش بینی کنند. در سرطان ریه، محققان از برنامه‌های کامپیوتری استفاده کرده اند که بهتر از رادیولوژیست‌ها یا پاتولوژیست‌ها قادر به شناسایی سرطان در سی‌تی اسکن هستند.
سرطان ریه در مراحل اولیه اغلب با جراحی قابل درمان است. روش درمانی دیگر پرتودرمانی است که به دلیل پیشرفت های اخیر در ارائه دوزهای ایمن پرتو و در عین حال محدود کردن اثرات نامطلوب، به خصوص در افراد مسن یا ناتوان به طور فزاینده ای جایگزین جراحی شده است. بسیاری از بیماران مرحله اولیه بعد از درمان جراحی یا پرتودرمانی کاندید شیمی درمانی کمکی (ادجوانت) می شوند. امروزه داروهای جدیدتر در حال پر کردن جای شیمی درمانی هستند. داروی Osimertinib در سال ۲۰۲۱ برای درمان ادجوانت کانسر ریه با جهش اگزون ۱۹ و ۲۱ گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی (EGFR) تا ۳ سال تایید شد. دو داروی ایمونوتراپی، Atezolizumab و Pembrolizumab نیز اخیرا برای درمان ادجوانت مراحل IB تا III سرطان ریه تا ۱۲ ماه تاییدیه گرفته اند. داروی Nivolumab نیز در سال ۲۰۲۲ برای درمان پیش کمکی (نئوادجوانت) سرطان ریه قابل جراحی در همراهی با سه دوره شیمی درمانی بر پایه پلاتین تایید شد. اخیرا ثابت شد که درمان با Pembrolizumab در هر دو مرحله قبل و بعد جراحی نسبت به درمان فقط در یک مرحله سود بقا دارد.
درمان سرطان ریه مرحله پیشرفته مشکل است. در گذشته این مرحله سرطان عمدتاً با شیمی درمانی سیستمیک درمان می شد. اما اخیراً طوفانی در داروهای این بیماران رخ داده است و این داروها عمدتا ایمنی درمانی (ایمونوتراپی) و درمان های هدفمند هستند. داروهای ایمونوتراپی به سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان کمک می کنند و شامل این موارد هستند:
Pembrolizumab, Atezolizumab, Cemiplimab, Durvalumab, Nivolumab
سطح پروتئین PD-L1 و مقادیر بالای جهش تومور (TMB) پیشگویی کننده پاسخ مناسب به ایمونوتراپی هستند. با این حال، این نشانگرها همیشه نمی توانند به درستی پاسخ را پیش بینی کنند و تلاش برای یافتن شناسه های جدید ملکولی ادامه دارد.
درمان‌های هدفمند انواع خاصی از سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و آسیب کمتری به سلول‌های طبیعی می زنند. این سلول های سرطانی دارای یک جهش منحصر به فرد هستند که معمولاً در سلول های طبیعی یافت نمی شود. مهارکننده‌های ALK، جهش در پروتئینی به نام ALK را هدف قرار می‌دهند که در ۵ درصد بیماران دیده می شود. داروهای جدید این دسته همانند Ceritinib، Alectinib، Brigatinib و Lorlatinib توانایی بالقوه ای در ورود به مغز دارند. این پیشرفتی مهم است زیرا در بیماران دارای جهش ALK تمایل بالایی به تهاجم به مغز وجود دارد. پروتئین ROS1 در سیگنال دهی و رشد سلولی نقش دارد و داروهای Crizotinib و Entrectinib جهش های این پروتئین را مهار می کنند.
اشکال جهش یافته EGFR (در اگزون های ۱۹ و ۲۱) در برخی از سرطان های ریه به وفور یافت شده که باعث رشد سریع آنها می شود. Osimertinib موثرترین و پرمصرف ترین مهارکننده EGFR است. سایر داروهای این کلاس عبارتند از Afatinib، Dacomitinib، Erlotinib وGefitinib. جهش های اگزون ۲۰ اصولا مقاوم هستند.
نوع Insertion آن تنها به Mobocertinib و آنتی بادی Amivantamab پاسخ مناسب می دهد و نوع T790M به همه داروها به جز Osimertinib مقاوم است.
جهش های ژن B-RAF می تواند با تقویت پیامرسانی داخل سلولی باعث رشد سلول سرطانی شود. Dabrafenib می تواند در ترکیب با Trametinib (مهار کننده MEK) به طور مؤثری نتیجه این جهش را خنثی کند. جهش ژن های NRTK-1 و NRTK-2 را می توان با Entrectinib و Larotrectinib، جهش های ژنMET را با Capmatinib و Tepotinib و جهشRET را با Pralsetinib و Selpercatinib هدف قرار دارد. متاسفانه تقریبا در همه موارد، سلول سرطانی در نهایت به درمان های فوق مقاوم می شود و ناچار باید از ترکیب داروهای فوق یا درمان متناوب با آن ها استفاده کرد.
