به مناسبت روز جهان خودکشی

خودکشی در بیماران مبتلا به سرطان: چالش ها و راهکارها

خودکشی پدیده ای پیچیده و حاصل تعامل عوامل زیستی، روانی، اجتماعی و غیره است. سرطان در عملکرد طبیعی زندگی مبتلایان اختلال ایجاد نموده و بر سلامت روانی بیماران تاثیر منفی دارد. آنان انگیزه کافی نداشته و از نظر روانی بسیار آسیب پذیر می گردند.

مطالعات نشان میدهد که در میان ۲۸ درصد تمام بیماران مبتلا به سرطان در ایالات متحده آمریکا طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴, در طول یکسال بعد از تشخیص سرطان، خطر خودکشی نسبت به جمعیت عمومی، ۲.۵ برابر بیشتر بوده است.

این بیماران اغلب خبرهای ناگواری در مورد افراد مبتلا به سرطان درمان نشده، شنیده اند و در زمان اطلاع از بیماری خود، دچار ترس، پریشانی و اختلالات اضطرابی شدیدی می شوند.

ترس از عوارض بیماری، مراحل درمانی بسیار سخت و در نهایت مرگ, این افراد را با مشکلات روانی بیشتر مواجه می کند. از طرفی پدیده خودکشی آثار منفی روانشناختی و اجتماعی زیادی بر خانواده و اجتماع دارد. به طور میانگین، به دنبال هر خودکشی، ۶ نفر به صورت مستقیم تحت تاثیر قرار می گیرند و در مواردی که خودکشی در محیط کار رخ دهد، افراد بیشتری تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

از جمله عواملی که احتمال افکار خودکشی را در بیماران مبتلا به سرطان بالا می برد می توان به موارد زیر اشاره کرد.
شدت بیماری: در مراحل پیشرفته سرطان که درمان های کارآمدی در دسترس نیست، احساس ناامیدی بیشتر شده که می تواند به افکار خودکشی منجر شود.عوارض جسمی: بعضی از عوارض جسمی سرطان و درمان های آن از جمله دردهای درمان نشده و مقاوم، ممکن است باعث افزایش استرس و افسردگی و در نتیجه تحریک افکار خودکشی شود.عوامل اجتماعی: درک و همدردی کمتر اطرافیان درباره مشکلات ناشی از بیماری سرطان، عدم حمایت اجتماعی کافی و احساس تنهایی و عزلت، خطر افکار خودکشی را افزایش می دهد.سابقه ابتلا به اختلالات روانی: سابقه ابتلا به افسردگی، اضطراب یا بیماری روانشناختی نیز در افزایش خطر افکار خودکشی موثر است.
عوامل محیطی: محیط های ناامن، خشونت آمیز یا بدون حمایت قابل توجه، ممکن است باعث افزایش احساس ناامیدی و افسردگی در بیماران مبتلا به سرطان شوند.
احساس سرباری و ترس از تحمیل زحمت برای خانواده هم منجر به افزایش نگرانی در بیماران می شود که خود از عوامل داشتن افکار خودکشی و یا اقدام به آن است.

برای پیشگیری از افکار و یا اقدام به خودکشی اقدامات متعددی توسط فرد و خانواده وی می تواند انجام شود. هنگام صحبت با بیمار مبتلا به سرطان، احترام به حریم شخصی, حساسیت ها و احساسات او اهمیت زیادی دارد.

ارایه اطلاعات و آگاهی بخشی به بیماران در مورد علایم و نشانه های افسردگی و اضطراب, در آشنایی آنها با علائم این مشکلات و راه های مدیریت آن کمک می کند.

اطلاع رسانی به بیماران در مورد منابع پشتیبانی مانند خدمات روانشناسی و گروه های حمایتی که در صورت نیاز بتوانند با آنها تماس بگیرند نیز مفید است.

بیماران مبتلا به سرطان ممکن است احساس تنهایی و ناامیدی داشته باشند که تشویق آنان به صحبت کردن با خانواده، دوستان یا مشاور می تواند به آنها کمک کند. نشان دادن همدردی و اهمیت قائل شدن برای بیمار، به او احساس حمایت و دلگرمی می دهد و احساس شنیده شدن و قابلیت ارتباط با دیگران, برای آنان خوشایند است. از آنجا که استرس و تنش بیماران مبتلا به سرطان زیاد است، آموزش و انجام اقدامات آرامش بخش مثل تمرینات تنفس عمیق و تغذیه سالم در مدیریت استرس مفید است.

صحبت با بیماران و ارایه اطلاعات صحیح در مورد روش های درمانی و مراقبت های مناسب، در بهبود شرایط روحی و روانی بیماران مفید است. پوشش بیمه ای مناسب در روند تشخیص و درمان بیماران مبتلا به سرطان نیز می تواند در کاهش استرس روحی این بیماران موثر باشد. با احترام به باورها و نیازهای هر فرد، می توان در این مسیر دشوار, تحمل شرایط را برای شان تسهیل کرد.

دکتر طیبه طاهری پناه

متخصص رادیوانکولوژی