به مناسبت ماه آگاهی بخشی سرطان پوست
سرطانهای پوست معمولاً به دو دسته بزرگ تقسیم میشوند، سرطان های پوست غیرملانومایی و ملانومی.
سرطان پوست غیر ملانوما (NMSC) شایع ترین بدخیمی در جمعیت های عمدتاً با پوست روشن است. قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش (UV) که خورشید ساطع می کند بزرگترین عامل خطر برای ایجاد سرطان پوست است. علاوه بر آسیب مستقیم به DNA، اشعه ماورای بنفش، پوست را به گونه ای تغییر می دهد که باعث سرکوب سیستم ایمنی پوست شده و ممکن است به سرطان پوست نیز منجر شود.
پیشگیری از سرطان پوست روش های مختلفی دارد مثل پوشیدن لباس مناسب و استفاده از کرم ضد آفتاب. شیوه اول پیشگیری، اجتناب از قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماورای بنفش خورشید است. از جمله اینکه باید از قرار گرفتن طولانی در زیر نور خورشید یا به اصطلاح حمام افتاب اجتناب کرد. باید به بیماران آموزش داده شود که شاخص UV را برای خروج از خانه در نظر گرفته و چک کنند. این را می توان از طریق رادیو، تلوزیون، روزنامه های محلی یا اینترنت و موبایل هوشمند چک کرد. اشعه ماورای بنفش خورشید معمولا بین ساعت ۱۰ صبح تا ۳ بعد از ظهر شدیدتر است. سایه خود را در آفتاب اندازه گیری کنید، اگر سایه شما کوتاه تر از ارتفاع واقعی تان باشد، به این معناست که اشعه ماورای بنفش خورشید در قویترین حالت خود قرار دارد و بهتر است در آن مدت یا در بیرون از منزل نباشید یا استفاده از روش های محافظتی در برابر نور خورشید را افزایش دهید. پوشیدن لباس های محافظ در مقابل اشعه ماورای بنفش مانند کلاه لبه پهن، لباس تمام قد، آستین بلند، لباس های روشن و نخی و عینک آفتابی محافظ UV همیشه باید مورد توجه قرار گیرد. این افراد باید از لباسهای پارچهای استفاده کنند که اجازه عبور نور خورشید را نمی دهد. در حال حاضر برخی از لباس ها با محافظی اضافی به نام فاکتور محافظت در برابر اشعه ماورای بنفش (UPF) ساخته می شوند. راه در دسترس تر آن است که از کرم های ضد آفتاب استفاده شود.
لکه های قرمز، پوسته پوسته شدن، رشد زگیل، برآمدگی های برجسته با فرورفتگی یا زخم های باز که پوسته پوسته می شوند، خارش دارند یا خونریزی می کنند، تغییر رنگ، اندازه و شکل خال قدیمی از نشانه های سرطان پوست هستند به طوری که در بیمارانی که خال های زیادی دارند، از بدن وی عکس گرفته می شود و در بازه های مشخصی عکس جدید با قبلی مورد مقایسه قرار می گیرد. البته تشخیص قطعی سرطان پوست فقط با نمونه برداری بافتی قابل انجام است.
درمان سرطان پوست بستگی به مرحله بیماری دارد. چنانچه در مراحل اولیه تشخیص صورت گیرد فقط با جراحی کامل، بیمار بهبود می یابد اما در مراحل پیشرفته تر گاه نیاز به پرتو درمانی و شیمی درمانی خواهد بود. لازم به ذکر است درمان ملانوم در مراحل پیشرفته با ایمونوتراپی است که هزینه بالایی را به بیمار تحمیل می کند.
دکتر شهرزاد ابراهیمی
رزیدنت رادیوانکولوژی شهید بهشتی