سرطان خون یا همان لوکمی، یک گروه از بیماری‌های سرطانی هستند که سلول‌های خونی و سیستم ایمنی را در بدن تحت تاثیر قرار می‌دهند. دو نوع اصلی سرطان خون وجود دارد که شامل لوکمی و لنفوم هاست.

در  لوکمی¬ها سلول‌های پیش ساز خون (سلول‌های سفید خون) به طور نامنظم تکثیر شده و در مغز استخوان (مکان تولید سلول‌های خون) تجمع می‌یابند. این امر باعث کاهش تولید سلول‌های خونی سالم و افزایش خطر عفونت و علایم مرتبط با کم خونی می‌شود.

لنفوم از لنفوسیت‌ها، یعنی سلول‌های ایمنی، نشات می‌گیرد. دو نوع اصلی لنفوم‌ها شامل لنفوم سلول T و لنفوم سلول B است. این بیماری می‌تواند سلول‌های لنفوسیتی را در گره‌های لنفاوی و دیگر اعضای بدن تحت تاثیر قرار دهد.

علایم و درمان سرطان خون بستگی به نوع و مرحله بیماری دارد. حتی ممکن است در مراحل اولیه، هیچ گونه علایمی مشاهده نشود. علایم هشدار دهنده زودرس سرطان خون شامل تب، لرز، خستگی، ضعف، از دست دادن اشتها، عرق شبانه، احساس ناراحتی در شکم، سردرد، تنگی نفس، عفونت های مکرر و پتشیا (لکه های قرمز کوچک زیر پوست) هستند. درمان ممکن است شامل شیمی‌درمانی، استفاده از سلول‌های بنیادی، درمان هدفمند و در مواردی عمل جراحی  یا رادیوتراپی باشد. تشخیص دقیق و درمان زودهنگام در مواجهه با سرطان خون بسیار حیاتی است. تیم‌های پزشکی متخصص در این زمینه برای مدیریت بهتر بیماران و افزایش زندگی با کیفیت آن‌ها کمک می‌کنند.

تشخیص سرطان خون شامل مراحل مختلفی است. پزشک ابتدا تاریخچه بیماری را جمع‌آوری می‌کند و از علایم و عوامل خطر ممکن در سابقه بیمار سوال می‌کند. سپس یک معاینه‌ای کلی انجام می‌دهد. در مرحله بعد برای تشخیص سرطان خون، آزمایش‌های خونی معمولاً مفید و قابل اتکا هستند. این آزمایش‌ها شامل شمارش کلی سلول‌های خون (شامل سلول‌های سفید، سلول‌های قرمز و ترومبوسیت) و آزمایش‌های بیوشیمیایی هستند. در صورتی که پزشک به وجود سرطان خون شک داشته باشد، آزمایش‌های خون خاص¬تری مثل آزمایش‌های الکتروفورز پروتئینی، آزمایش‌های ژنتیکی و بیوپسی مغز استخوان ممکن است پیشنهاد شود. در بعضی موارد، تصویربرداری مثل توموگرافی کامپیوتری  (CT scan)، اسکن پت  (PET scan)، یا MRI ممکن است برای تشخیص و ارزیابی انتشار سرطان خون به دیگر اعضا و اندام‌ها مورد استفاده قرار گیرد. برای تشخیص نهایی و تایید سرطان خون، بیوپسی مغز استخوان ممکن است انجام شود. در این روش، نمونه‌ای از بافت استخوانی گرفته شده و برای تشخیص سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درمان سرطان خون به عواملی مانند نوع سرطان، مرحله بیماری، و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد. درمان معمولاً شامل یک یا ترکیبی از روش های درمانی متنوع است. یکی از روش های درمانی مرسوم شیمی درمانی است که از داروهایی استفاده می‌شود. این داروها بر روی سلول‌های سرطانی اثر کرده و سبب کاهش یا از بین رفتن آنها می شوند. در بعضی موارد، از شیمی‌درمانی به تنهایی استفاده می شود و گاهی نیز در ترکیب با دیگر روش‌های درمانی استفاده می‌شود. استفاده از سلول‌های بنیادی (هماتوپویتیک یا هماتولوژیک) روش دیگری برای درمان سرطان است. این درمان شامل استفاده از سلول‌های بنیادی (سلول‌های خونی سالم) است که از بیمار یا مراجعین دیگر تهیه می‌شوند. سلول‌های سالم به بیمار تزریق می‌شوند تا تولید سلول‌های خونی سالم در مغز استخوان را افزایش دهند.  در بعضی موارد، داروهای هدفمند برای مهار عامل‌های خاصی که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند، استفاده می‌شوند. این رویکرد، داروها را به طور خاص به سلول‌های سرطانی می رساند و باعث کاهش عوارض جانبی می‌شود. در بعضی موارد، بیماران نیاز به پیوند مغز استخوان دارند. این روش شامل جایگزینی نخاع مغز استخوان بیمار با مغز استخوان سالم از یک مکان دیگر است.

اگر درمان‌های مختلف نتیجه ندهند یا بیمار به مرحله پیشرفته‌تری از بیماری رسیده باشد، مراقبت‌های حمایتی به عنوان گزینه آخر ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این نوع مراقبت‌ها به بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش علایم و عوارض بیماری معطوف می‌شوند.

تیم درمانی شامل پزشکان هماتولوژیست (پزشکان تخصصی سرطان خون)، پرستاران، متخصصان تغذیه و متخصصان اجتماعی می‌توانند در انتخاب و اجرای بهترین روش‌های درمانی و مشاوره به بیمار کمک کنند. مدت درمان، پیگیری و مراقبت‌های متناوب و ارتباط مرتب با پزشک و تیم درمانی در درمان این بیماری بسیار مهم است.

با پیشرفت دانش پزشکی در عرصه پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان خون نیز بهبودهایی حاصل شده است. تحقیقات جدیدی در زمینه واکسن‌های سرطانی و داروهایی که از انتقال و گسترش سرطان خون جلوگیری می‌کنند، در حال انجام است. در این مطالعات از تکنولوژی‌های تشخیصی پیشرفته برای تشخیص دقیق‌تر و زودتر سرطان خون استفاده می‌شود. تحقیقات بر روی ژنتیک و پروتئومیکس سرطان خون به ارتقای تشخیص و درمان این بیماری کمک کرده است. استفاده از ترکیب مختلف درمان‌ها مانند شیمی‌درمانی، درمان هدفمند، و درمان با سلول‌های  CAR-T  برای افزایش شانس موفقیت در درمان سرطان خون نیز در زمره اقدامات درمانی پیشرفته هستند.  داروهای هدفمند که به طور خاص به سلول‌های سرطانی اثر می‌کنند و باعث کاهش عوارض جانبی می‌شوند، در دست تحقیقات بیشتری هستند. روش های نوین برای کاهش عوارض جانبی شیمی‌درمانی و درمان‌های دیگر در جهت افزایش کیفیت زندگی بیماران نیز در دست بررسی است.